Embannadur divyezhek “Trec’h ar garantez”
EMBANNADUR DIVYEZHEK TREC’H AR GARANTEZ
Trec’h ar garantez eo unan deus an tri romant bet embannet etre an daou vrezel gant Jean-Louis Rozeg a sine « Brogarour » anezhañ.
Jean-Louis Rozeg a oa misionaer eus urzh Sant Jakez a Montfort. Mont a rae da brezeg misionoù un tamm pep lec’h er vro. Derc’hel ar feiz, derc’hel ar yezh, derc’hel ar gizioù kozh, evitañ kement-se a yae asamblez.
Paotr ar feiz e oa, hag ur feiz kreñv ha kalet e-giz oa bet desket dezhañ en e vro gatolik Bro Leon. Ganet eo bet e Ploueskad e 1898. Ur gronikenn « An taol Lagad » a skrive kazi beb sizhun er gelaouenn « Breiz » savet gant Yves Le Moal, ur gelaouenn kristen e brezhoneg. « Ar relijion da gentañ, eno eo emañ ar silvidigezh rak eno emañ ar wirionez hag an dever ».
Stourm a rae evit ar skol gatolik hag a-enep ar skol lik : « Ar skol laik a zo galvet da vezañ magerez ar spered komunist, da vezañ skol ar revolusion ». Goulenn a rae e vije an div skol heñvel ouzh al lezennoù : « Pegoulz e vezo skolaerien Bro C’hall evit ober katekiz er skolioù ? Pegoulz e vezo gwelet skolioù katolik paeet gant ar gouarnamant nann gant ar Gatoliked o-unan ? »
Difenn kreñv a ra ar reolenn divyezhek er skolioù, da laret eo implij ar brezhoneg gant ar vugale evit deskiñ dezhe ar galleg, o sentiñ e-giz-se d’an Ao. Eskop Duparc : « Il est inadmissible que des élèves bretons quittent une école libre urbaine ou rurale sans savoir le Breton ». Skrivañ a rae dija e oa fall stad ar brezhoneg er bloavezhioù tregont:
« Biskoazh n’eo bet ken tost d’e varo ha ma ne deuer ket prim war e sikour emañ graet gantañ da viken »
Petra sonjfe hiziv, pag eo adembannet e benn oberenn Trec’h ar Garantez. ? Ur romant a dalvez dreist holl evit taolenn ar vuhez sokial e Breizh Izel pa oa brezel ar skolioù o ren.
Evit ar wech kentañ e kaver e levr an Aotrou Rozeg doare ur match foot-ball, ur c’hoari polotenn-troad kontet e brezhoneg. Lakaet en deus ar gerioù teknik evit ar wech mat en hor yezh. Ul lip-e-bav. Met n’eo ket toud, ar paler Gwenole, mestr-skol gatolik zo o fritañ karantez gant merc’h ar skolaer lik. Ha setu brezel ar skolioù e Lestonan, ur rann eus komun An Erge-vras, an holl dud e-giz ki ha kazh. Ur romant mod kozh, met brezhoneg yac’h a gaver tal ouzh tal gant ar galleg. Ur romant istorel da c’houzout penaos e ouie hon tadoù kozh en em chikanañ da vat. Goude embann Deguignet an debrer kureed setu an Tad Rozeg an debrer laiked.
Kenderc’hel a ra ar gevredigezh Arkae eus an Erge Vras da lakaat war wel teñzorioù glad ar gomun a zo ivez un tamm eus glad ar Vretoned.
Embannet er gelaouenn sizhuniek ” Ya” e 2013.